بهاء الد ین حسینی هاشمی
کارشناس اقتصاد ی
شرکت‌های پیشران می‌توانند د ر بخش مسکن، شهرسازی، شهرک سازی، صنعت، صنایع فولاد ی، پتروشیمی، خود روسازی، معاد ن و کشاورزی فعال شوند و سرمایه‌گذاری هلد ینگ‌های بزرگ نظیر کشت و صنعت، کشتی سازی، صنایع هوایی و... می‌تواند زنجیره ارزش را ایجاد وبه رشد اقتصاد ی بیشتر کمک کند .مشارکت این هلد ینگ‌ها د ر گرو یک برنامه مطالعات اقتصاد ی محکم و مطمئن است تا تامین و توزیع مالی به د رستی انجام شود ؛ به ویژه اینکه ما به د لیل تحریم‌ها ذخیره ارزی محد ود ی د اریم و صرفا مشارکت این هلد ینگ‌ها برای تامین مالی و سرمایه گذاری کافی نیست، چرا که منابع د اخلی آنقد ر نیست که حجم سرمایه گذاری یک میلیارد یا حتی ۵ و ۱۰ میلیارد د لاری را پاسخگو باشد و یا چنین قد رت و توانی برای این حجم سرمایه گذاری د اشته باشد . د ر گذشته فایناس‌ها که وابسته به بانک‌های بزرگ خارجی بود ند و پروژه‌های اقتصاد ی را مطالعه می کرد ند و با کمک بانک‌های د اخلی به عنوان ضامن وام گیرند ه وارد قرارد اد های فایناس و سرمایه گذاری می‌شد ند و با اعتبار بلند مد ت و با نرخ های مناسب، منابع مالی را به اقتصاد کشور تزریق می کرد ند .
د ر حال حاضر نیز برای جذب سرمایه های خارجی و استفاد ه از منابع بانک های خارجی باید برنامه د اشته باشیم. کشورهای همسایه ما مانند ترکیه و امارات نیز به نوعی مشکل تامین مالی د اشتند ، اما با کمک بانک‌های خارجی بزرگ توانستند منابع مالی را وارد کرد ه و ایجاد سرمایه گذاری و اشتغال کنند ؛ جالب اینکه این د رآمد ها د وباره تبد یل به پس اند از و سرمایه گذاری مجد د شد . باید توجه د اشت که شرایط فعلی بانک‌های د اخلی به نحوی است که حتی اگر تحریم‌ها برد اشته شود ؛ با توجه به ساختار مالی و ترازنامه بانکی، نمی‌توانند سرمایه گذاری های کلان و سنگین را ضمانت کنند ، چراکه نسبت سرمایه شان خیلی پائین است و باید کفایت سرمایه شان بالا باشد که بانک‌های خارجی آن را به عنوان تضمین و پوشش د هند ه ریسک سرمایه گذاری بپذیرند .
اگر به فرض فاینتاس های خارجی هم ورود کنند ، بانک‌های د اخلی ما نمی‌توانند سرمایه را جذب کنند ، چراکه قبلا برای سرمایه گذاری‌ها، خود بانک مرکزی ورود و بازگشت سرمایه را تضمین می‌کرد ، اما سالهاست که بانک مرکزی این کار را بر عهد ه بانک‌ها گذاشته و بانک‌ها هستند که د ر سرمایه گذاری‌های سنگین و هد ایت سرمایه‌ها د ر کشور نقش خود را ایفا می‌کنند و به د لیل محد ود یت منابع عملا هم اتفاقی نمی‌افتد . د ر د ل این پروژه‌های بزرگ، چند ین پروژه کوچک عملیاتی می‌شود و تاثیرگذاری آنها به این صورت است. مثلاً د ر پروژه بزرگ ذوب آهن یا فولاد ، چند ین پروژه کوچک باید به اینها خد مات د هی کنند .
د وره کاری و سود د هی پروژه‌های بزرگ، طولانی و حجم سرمایه گذاری و د وره برگشت سرمایه آنها نیز طولانی می‌شود ؛ به همین د لیل بانک‌ها از تامین مالی این نوع پروژه‌ها عاجزند ؛ به عبارتی بانک‌های تخصصی که مشکلاتی برای تامین سرمایه د ارند ، قاد ر به تامین مالی این مگاپروژه ها نیستند ، د ر نتیجه چند بانک با مشارکت هم منابع مالی این پروژه ها را به نسبت‌هایی که توافق کرد ه‌اند ، تامین می‌کنند . بانک‌ها نمی‌توانند منابع کوتاه مد ت را د ر مصارف بلند مد ت به کار بگیرند ، چرا که د چار یک ریسک می‌شوند و اعتبار بانک را تحت تاثیر قرار می‌د هد ؛ بنابراین باید یک همخوانی بین منابع و مصارف از نظر طول عمر سپرد ه‌ها و عمر سرمایه گذاری‌ها وجود د اشته باشد . هد ف د ولت توسعه سرمایه گذاری با مشارکت شرکت‌های پیشران است که اید ه بسیار خوبی است و می‌تواند موجب سرمایه گذاری زنجیره‌های بسیاری شود ، اما باید د قت شود تا این کار به د رستی تا پایان اد امه پید ا کند ؛ اگر سرمایه گذاری‌ها ناتمام بماند ، به اقتصاد کشور ضربه وارد می‌کند و هزینه سنگینی روی د وش د ولت خواهد گذاشت؛ به نوعی د ولت را بد هکار می کند . د ر این میان برخی طرفد ار پروژه‌های متوسط یا کوچک هستند و معتقد ند ؛ این پروژه‌ها می‌تواند فراگیر باشد و د ر ایجاد د رآمد و اشتغال بهتر عمل کند ، د ر حالی که بد ون ورود پروژه‌های بزرگ نمی‌توان پروژه‌های د یگری ایجاد کرد ، چرا که د ر کنار همکاری پروژه‌های بزرگ، پروژه‌های کوچک و متوسط د یگری شکل می‌گیرد و زنجیره بزرگ ارزشی را رقم می زند اما شرط تحقق آن، امکان تامین منابع و وجود مشوق‌هایی از سوی د ولت برای انجام سرمایه گذاری‌های بزرگ است.
